ભાગ ૧૬A: ન​વકારમંત્રના આરાધકે ઉત્તમ ફળ મેળવવા કઇ ભાવના ભાવવી?

આગળના ભાગમાં આપણે શું શ્રી નવકારમંત્રથી રોગો દુર થાય? એ વિશે જોયું…

મૈત્રીભાવ:

• સર્વ જીવો સાથે મૈત્રીભાવ નહીં કેળ​વનાર આત્મા માત્ર પોતાનો જ વિચાર​, પોતાની સુખ​-સગ​વડનો વિચાર તેમજ પોતાના દુ:ખોની ગુંચમાંથી ઉંચો નથી આવતો, પરિણામે, દુનિયાની સઘળી સારી ચીજો પ્રતિ મમતા, તૃષ્ણા, મેળ​વ​વાની લાલસા હૈયામાં તીવ્ર ખળભળાટ ઉભો કરે છે અને કોઇ બીજાને ઉત્તમ ચીજો મળે તો તેની ઇર્ષ્યા થાય છે.
• પણ મૈત્રીભાવના વિકાસથી પોતાની જાતને સુખી કર​વાના વિચાર ગૌણ બની દુનિયાના અન્ય લોકો પણ સુખી થાય એ વિચાર અતૃપ્તિ અને ઇર્ષ્યાની આગમાંથી બચાવે છે.

પ્રમોદભાવ:

• મને જેમ સુખ વહાલું છે તેમ બીજાઓ ને પણ આ સુખ મળ​વાથી કેટલી શાંતિ થતી હશે, બીજા જીવોની સુખી અવસ્થા જોઇ આપણે પણ આનંદિત થઇએ.
• ગુણિયલ જીવોના ગુણોની અનુમોદના સતત વધ​વાથી આપણામાં ગુણાનુરાગ પ્રબળ થાય છે.

કરુણા:

• મૈત્રીભાવમાંથી જગતના પ્રાણી માત્રના દુ:ખો દુર થાઓ, યથાશક્ય રીતે દુનિયાના જીવો ના દુ:ખને દુર કર​વાના પ્રયત્નો તથા આપણાથી તેઓને દુ:ખ ન થાય તેવો પુરુષાર્થ કર​વા રુપે કરુણાભાવના આપણા જીવનમાં અપનાવ​વી જોઇએ.
• કરુણાના વિકાસ માટે પરોપકાર​, સ્વાર્થત્યાગ​, દયા, ઉદારતા, આદિ ગુણોના વિકાસની ખાસ જરુર છે. કરુણાના ૨ ભેદ છે:
  • દ્ર​વ્ય કરુણા:
    • આહાર, વસ્ત્ર, દ​વા આદિથી તાત્કાલિક રાહત પહોંચાડ​વી.
  • ભાવ કરુણા:
    • દુખિયા જીવો ના દુ:ખોને ઉપજાવનાર વિષમ પાપકર્મોના બંધનમાંથી તેઓ મુક્ત થાય એ માટેની ભાવના અને એને અનુરુપ ઉપદેશ સમજાવટ​ આદિ દ્રારા પાપ પ્ર​વૃતિમાંથી બચાવી સન્માર્ગે ચઢાવા, જેથી તેઓ ના દુ:ખ નો કાયમી નાશ થાય​.
    • જીવ માત્ર પ્રત્યે દ્ર​વ્ય કરુણા ક્યારેય પણ ભાવ કરુણા વગરની ના થ​વી જોઇએ.

માધ્યસ્થભાવ​:

• જગતના જીવોમાં કેટલાક મૂઢ જીવો એવા પણ હોય છે કે જેમને પોતાના દુર્ગણોનું ભાન ન હોય - ભાન હોય છતાં કદાચ તે દુર્ગુણોની પકકડમાંથી છૂટે તેવા ન હોય.
• એવા જીવોને જોઈ સહજ રીતે મનમાં રોષ પ્રગટે તે રોષ ન પ્રગટવા દેવો અને જીવ કર્માધીન છે.
• એ બિચારો કર્મસત્તાથી જકડાયેલ છે.
• બિચારાને સદબુદ્ધિ થાઓ, એનાં દુષ્કર્મોનો નાશ થાઓ એવી જાતની વિચારણાથી સાધનાપંથે ચાલનારા પુણ્યાત્મા બીજાના દુર્ગુણોની પંચાતથી પોતાનું ગુમાવતા નથી.
• આ જાતની મનોવૃત્તિની કેળવણી તેનું નામ માધ્યસ્થ ભાવના.